Son Güncelleme Tarihi : Mart 25, 2024
Vücudun en önemli organlarından olan böbrekler, genel sağlığın korunmasında birçok görev üstleniyor. Böbreklerin temel görevi, ağız yoluyla alınan gıdaların sindirilmesiyle oluşan bazı zararlı ve atık maddeleri idrar yoluyla süzerek dışarı atmak olarak tanımlanıyor. Ancak böbrekler aynı zamanda vücuttaki su ve bazı minerallerin dengesini sağlıyor, D vitaminini vücutta kullanılabilir hale getiriyor, çeşitli hormonları salgılıyor. Tüm bu nedenlerle bu kadar önemli bir organın çalışma sisteminin bozulması, insan sağlığı açısından hayati önem taşıyor. Bu sistemde meydana gelen bir sorun bazen böbrek yetmezliğine varan sonuçlarla ulaşabiliyor. Bu durumda da kişi için tek çare hasta olan böbreğin vücuttan uzaklaştırılması olabiliyor. Böbreklerin vücutta iki tane olması sayesinde eğer tek böbrekte sorun varsa hasta olan böbreğin vücuttan çıkarılması yeterli oluyor. Eğer iki böbrekte de sorun varsa iki böbrek de alınarak, kadavradan ya da gönüllü bir canlı vericiden alınan böbrek hastaya naklediliyor. Hasta olan böbrek ya da böbreklerin vücuttan uzaklaştırılması, eğer açık ameliyat yöntemi ile yapılacaksa bu operasyona açık nefrektomi adı veriliyor.
Açık nefrektomi nedir?
Hasta böbrek ya da böbreklerin vücuttan açık ameliyat yöntemi ile çıkarılması işlemi olarak tanımlanmaktadır. Vücutta bulunan böbreklerden bir tanesinin sağlıklı çalışıyor olması, hayati fonksiyonların devam edebilmesi için yeterlidir. Ancak hayati öneme sahip böbreklerin ikisinin birden çeşitli sebeplerle hasarlanması söz konusu olabilir. Bu durumda sağlıklı olmayan böbreklerin vücuttan uzaklaştırılması gerekmektedir. Eğer hastanın tek böbreğinde hasar var ise hasta olan böbrek çıkarılır ve hasta sağlıklı kalan tek böbreğiyle de yaşamaya devam edebilir. Ancak iki böbrekte de sorun olması durumunda nakil gerekir. Nakil söz konusu olduğunda ise eğer mümkünse hastaya uygun kadavra bulunur. Bunun mümkün olmadığı durumlarda hasta yakınlarından tüm testler yapılarak uygun bulunan yakınından alınan bir sağlıklı böbrek hastadan hasarlı böbreklerin çıkarılmasının ardından hastaya nakledilir. Böbreklerde oluşabilecek hasarlar; vücutta ürenin, kreatinin artması, bunun neticesinde böbrek yetmezliği meydana gelmesi, böbrek dokusunun hasar görmesi, böbrekte kanser oluşması gibi sonuçlar doğurabilir. Bu durumda hasta olan böbreğin operasyonla vücuttan uzaklaştırılması gerekmektedir. Böbreğin vücuttan uzaklaştırılması operasyonuna nefrektomi adı verilmektedir.
Açık nefrektomi hangi hastalıklarda kullanılır?
Açık nefrektomi, hasta böbrekler enfeksiyon ya da kanser riski taşıdığında veya polikistik böbrek varlığı durumunda gerçekleştirilmektedir. Açık nefrektomi gerektiren durumlar şöyle sıralanabilir:
- Böbrek kanseri
- Böbreklerin enfeksiyon oluşturma riski
- Böbrek taşlarına bağlı hasarlar
- Travmadan kaynaklanan yaralanmalar
- Doğuştan gelen böbrek anomalileri
- Böbrek dokusunda uzun süre devam eden doku hasarı neticesinde görülen kronik böbrek yetmezliği durumunda donör ve alıcının birlikte olması gereken durumlar
- Böbreklere kan sağlama probleminden kaynaklanan kontrolsüz hipertansiyon durumlarında böbrek nakli ya da hasta böbreğin vücuttan uzaklaştırılması zorunluluğu doğabilir.
Açık nefrektomi nasıl yapılır?
2 tür açık nefrektomi yöntemi bulunmaktadır:
Bunlardan ilki olan açık parsiyel (kısmi) nefrektomi operasyonu, böbrek kanseri olan hastalarda kanserli dokunun alınarak geriye sağlam dokunun bırakıldığı operasyonlardır. Parsiyel nefrektomi işleminde operasyonu gerçekleştiren cerrah, karın duvarından açılan kesiler aracılığıyla tümöre ulaşır. İşlem esnasında böbrekte kanama olmaması için karın duvarı açıldıktan sonra böbrek damarları kapatılır, tümörlü doku çıkarıldıktan sonra böbreğe kan gitmesi için bu damarlar tekrar açılır. Tümörlü dokunun büyüklüğüne ve yapısına göre işlem ortalama 1-2 saat sürmektedir. Açık parsiyel (kısmi) nefrektomi ameliyatı genel anestezi altında yapılmaktadır.
İkinci açık nefrektomi türü olan açık radikal nefrektomi operasyonu ise genelde yine böbrek kanseri varlığında tercih edilmektedir. İlerleyen böbrek kanseri vakalarında, kanserli doku çok yayılmışsa böbreğin bir kısmının çıkarılması yeterli olmaz. Bu durumda radikal nefrektomi operasyonu zorunlu olur. Böbreğin bu şekilde tamamen alınması işlemine radikal nefrektomi adı verilmektedir. Böbreğin tamamının alındığı durumlarda ise önemli olan diğer böbreğin sağlıklı olup olmadığıdır. Eğer diğer böbreğe de kanserli doku sıçramışsa ve ilerleme riski varsa, enfeksiyon oluşma riski varsa, diğer böbrek çeşitli hasarlara maruz kalmışsa ve vücuttaki görevlerini yerine getiremeyecek durumda ise her iki böbreğin de çıkarılması gerekebilir ve bu durumda hastaya nakil ihtiyacı doğar. Eğer tümörlü olan böbreğe müdahale edilmezse tümör büyümeye devam eder ve diğer organlara zarar vermeye başlar. Bu durum pek çok farklı sağlık sorununa yol açar. Böbrek nakli gerekliliğinde önemli bir uygulama olan açık nefrektomi uygulaması öncesinde verici ile alıcı hasta arasında uyumluluk yapısı detaylı bir şekilde araştırılmaktadır. Açık radikal nefrektomi işlemi aynı şekilde genel anestezi altında yapılmaktadır.